Pierwszy proces oświęcimski
Pierwszy proces oświęcimski – proces sądowy w Krakowie przed polskim Najwyższym Trybunałem Narodowym w dniach 24 listopada – 22 grudnia 1947. Na ławie oskarżonych zasiadło 40 byłych członków załogi niemieckiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau.
Proces odbył się w specjalnie do tego przygotowanej sali Muzeum Narodowego w Krakowie[1] (w której mieściło się 500 osób) i był równolegle tłumaczony na cztery języki. Akt oskarżenia obejmował przede wszystkim zarzuty dotyczące udziału oskarżonych w gazowaniu Żydów przywożonych z całej Europy na terenie obozu w Birkenau, dokonywania rozlicznych egzekucji i maltretowania więźniów oraz popełnienia innych okrucieństw na terenie obozu. Łączną liczbę ofiar obozu ocenia się na od około 1 100 000 do 1 500 000 (w ogromnej większości Żydów, ale także więźniów politycznych z Polski i innych krajów okupowanych, Romów oraz radzieckich jeńców wojennych).
Na ławie oskarżonych zasiedli między innymi: Arthur Liebehenschel (komendant obozu, następca Rudolfa Hössa), Max Grabner (szef obozowego Gestapo), Hans Aumeier (jeden z kierowników obozu i zastępców komendanta), Maria Mandl (kierowniczka obozu kobiecego w Brzezince), Karl Ernst Möckel (szef obozowej administracji) i Erich Muhsfeldt (kierownik krematoriów w Brzezince). Aumeier i Muhsfeldt zostali już wcześniej skazani za zbrodnie popełnione w obozach na terenie III Rzeszy, lecz Amerykanie postanowili przekazać ich Polsce, by odpowiedzieli także za zbrodnie, których dopuścili się w Auschwitz. W toku procesu trybunał uznał organizację obozów koncentracyjnych za organizację przestępczą.
W wyniku procesu 23 oskarżonych skazano na karę śmierci przez powieszenie (2 oskarżonym zamieniono ją następnie na dożywotnie pozbawienie wolności), 16 na karę pozbawienia wolności od dożywotniego pozbawienia wolności do 3 lat, a jednego oskarżonego uniewinniono. Wyroki śmierci wykonano 24 stycznia 1948 w więzieniu Montelupich w Krakowie.
W uzasadnieniu wyroku Najwyższy Trybunał Narodowy rozstrzygnął kwestię powołania się oskarżonych na rozkaz przełożonych (co miało znaczenie nie tylko dla tej sprawy) stwierdzając, iż:
Znęcanie się nad i tak nadmiernie udręczonymi więźniami dowodzi wielkiego zezwierzęcenia tych oskarżonych, którzy w wyniku przewodu sądowego zostali skazani na karę śmierci. To znęcanie się ze strony tych oskarżonych, którzy wszyscy brali mniejszy lub większy udział w zabijaniu więźniów, wskazuje też na to, że ci oskarżeni brali udział w tych zabójstwach z potrzeby wewnętrznej zabijania, a nie w wykonaniu rozkazu przełożonych. Gdyby bowiem nie odczuwali potrzeby zabijania, to albo okazywaliby więźniom współczucie, albo też byliby dla nich obojętni, lecz nie znęcaliby się nad nimi.
Werdykt Najwyższego Trybunału Narodowego w pierwszym procesie oświęcimskim
[edytuj | edytuj kod]Oskarżony | Stopień | Funkcja | Wyrok |
---|---|---|---|
Arthur Liebehenschel | SS-Obersturmbannführer | komendant obozu | śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano) |
Hans Aumeier | SS-Sturmbannführer | Schutzhaftlagerführer | śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano) |
Max Grabner | SS-Untersturmführer | szef obozowego Gestapo | śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano) |
Karl Ernst Möckel | SS-Obersturmbannführer | kierownik administracji obozowej | śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano) |
Maria Mandl | SS-Oberaufseherin | kierowniczka obozu kobiecego w Birkenau | śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano) |
Franz Xaver Kraus | SS-Sturmbannführer | oficer informacyjny | śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano) |
Ludwig Plagge | SS-Oberscharführer | Rapportführer | śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano) |
Fritz Buntrock | SS-Unterscharführer | Rapportführer | śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano) |
Wilhelm Gerhard Gehring | SS-Hauptscharführer | komendant podobozu | śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano) |
Otto Lätsch | SS-Unterscharführer | zastępca komendanta podobozu | śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano) |
Heinrich Josten | SS-Obersturmführer | dowódca kompanii wartowniczej | śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano) |
Josef Kollmer | SS-Obersturmführer | dowódca kompanii wartowniczej | śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano) |
Erich Muhsfeldt | SS-Oberscharführer | kierownik krematoriów w Birkenau | śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano) |
Hermann Kirschner | SS-Unterscharführer | urzędnik administracji obozowej | śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano) |
Hans Schumacher | SS-Unterscharführer | kierownik obozowego magazynu żywnościowego | śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano) |
August Bogusch | SS-Scharführer | urzędnik w kancelarii kierownika obozu | śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano) |
Therese Brandl | SS-Aufseherin | SS-Erstaufseherin | śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano) |
Paul Szczurek | SS-Unterscharführer | Blockführer | śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano) |
Paul Götze | SS-Rottenführer | Blockführer | śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano) |
Herbert Paul Ludwig | SS-Oberscharführer | Blockführer | śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano) |
Kurt Hugo Müller | SS-Unterscharführer | Blockführer | śmierć przez powieszenie (wyrok wykonano) |
Johann Paul Kremer | SS-Obersturmführer | lekarz obozowy | śmierć przez powieszenie (karę zamieniono na dożywotnie pozbawienie wolności) |
Artur Breitwieser | SS-Unterscharführer | urzędnik administracji obozowej | śmierć przez powieszenie (karę zamieniono na dożywotnie pozbawienie wolności) |
Detleff Nebbe | SS-Sturmscharführer | sierżant kompanii wartowniczej | dożywotnie pozbawienie wolności |
Karl Seufert | SS-Hauptscharführer | nadzorca w bloku więziennym | dożywotnie pozbawienie wolności |
Hans Koch | SS-Unterscharführer | członek obozowej służby dezynfekcyjnej | dożywotnie pozbawienie wolności |
Luise Danz | SS-Aufseherin | nadzorczyni | dożywotnie pozbawienie wolności |
Adolf Medefind | SS-Unterscharführer | strażnik | dożywotnie pozbawienie wolności |
Anton Lechner | SS-Rottenführer | strażnik | dożywotnie pozbawienie wolności |
Franz Romeikat | SS-Unterscharführer | urzędnik administracji obozowej | 15 lat pozbawienia wolności |
Hans Hoffmann | SS-Rottenführer | obozowe Gestapo | 15 lat pozbawienia wolności |
Hildegard Lächert | SS-Aufseherin | nadzorczyni | 15 lat pozbawienia wolności |
Alice Orlowski | SS-Aufseherin | nadzorczyni | 15 lat pozbawienia wolności |
Johannes Weber | SS-Sturmmann | pracownik w kuchni obozowej | 15 lat pozbawienia wolności |
Alexander Bülow | SS-Rottenführer | strażnik | 15 lat pozbawienia wolności |
Eduard Lorenz | SS-Unterscharführer | strażnik | 15 lat pozbawienia wolności |
Richard Schröder | SS-Unterscharführer | urzędnik rachunkowy | 10 lat pozbawienia wolności |
Erich Adam Dinges | SS-Sturmmann | szofer obozowy | 5 lat pozbawienia wolności |
Karl Jeschke | SS-Oberscharführer | strażnik | 3 lata pozbawienia wolności |
Hans Münch | SS-Untersturmführer | lekarz w Instytucie Higieny SS | uniewinniony |
Drugi proces oświęcimski toczył się od 20 grudnia 1963 do 10 sierpnia 1965 przed zachodnioniemieckim sądem we Frankfurcie nad Menem.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ 70 lat temu w Krakowie rozpoczął się proces zbrodniarzy z Auschwitz | dzieje.pl – Historia Polski [online], dzieje.pl [dostęp 2020-02-07] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Cyprian T., Sawicki J., Siedem wyroków Najwyższego Trybunału Narodowego, Poznań 1962